Twórczość Józefa Mackiewicza
W swej twórczości Józef Mackiewicz poruszał palące problemy XX wieku, zarówno społeczne, jak i polityczne. Podejmował tematy omijane przez innych pisarzy. Po sobie pozostawił ogromną spuściznę, nie tylko w sensie objętości, ale zwłaszcza myśli merytorycznej. Co wywarło przemożny wpływ na twórczość J. Mackiewicza?
Przede wszystkim okres, w którym żył – wiek XX, okupacje i wojny. Młodość pisarza przypadła na czas I wojny światowej, w której sam uczestniczył jako ochotnik. Lata międzywojenne – to okres dojrzewania pisarza. Natomiast kolejna wojna uczyniła z niego świadka zbrodni katyńskiej i tragedii Kresów. Na drugą połowę życia przypadła trudna decyzja o emigracji i opuszczeniu ojczystej ziemi, o którą tak walczył.
W okresie międzywojennym Mackiewicz – to dziennikarz i reporter. W tym czasie pisarz wiele podróżował po Kresach Wschodnich. Efektem podróży były artykuły publikowane w „Słowie”, które potem zawarł w zbiorze pt. „Bunt rojstów” (1938). W nich przedstawił rzeczywistą sytuację mieszkańców: ich biedę, konflikty narodowościowe, sytuację gospodarczą i administrację państwową.
Podczas II wojny światowej Mackiewicz z żoną zaszywa się w Czarnym Borze. Tam przeżywa dwie okupacje. Podczas okupacji sowieckiej był pozbawiony prawa publikacji, w związku z tym pracuje jako drwal i furman. Podczas okupacji niemieckiej otrzymuje propozycję redagowania niemieckiego pisma w języku polskim – pisarz stanowczo odmawia. Mimo to w „Gońcu Codziennym” opublikował kilka artykułów o treści antykomunistycznej, podpisując je inicjałami J.M.
W 1943 roku Józef Mackiewicz udał się do Katynia, gdzie był świadkiem ekshumacji grobów polskich żołnierzy. Doświadczenia swe zawarł w wywiadzie pt. „Widziałem na własne oczy”, który został opublikowany w „Gońcu Codziennym”. Wspomnienia swe zawarł również w książce „Dymy nad Katyniem”, opracował też publikację „Zbrodnia Katyńska w świetle dokumentów”. Przypadkiem został świadkiem mordu Żydów przez Niemców w Ponarach, co też zapisał w raporcie „Ponary-baza”.
Uciekając przed ponowną okupacją sowiecką w 1944 r., Mackiewicz wraz z żoną opuszczają Wilno. Twórczość emigracyjna Józefa Mackiewicza jest bogata, oprócz setki artykułów, reportaży i wspomnień ogłaszanych na łamach pism emigracyjnym, wydał własnym nakładem broszury „Optymizm nie zastąpi nam Polski”, „Mówi rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa…” (1968), „Zagadek ciąg dalszy” (1975), „Trust nr 2” (1976). Na emigracji J. Mackiewicz wydaje powieści o charakterze historyczno-politycznym: „Karierowicz”, „Droga donikąd” i „Nie trzeba głośno mówić”, „Lewa wolna”, „Kontra”, „Sprawa Pułkownika Miasojedowa”, własnym nakładem wydał „Zwycięstwo prowokacji”. Wydaje zbiór nowel „Pod każdym niebem” (1964), ponownie wydany w 1989 roku pt. „Ściągaczki z szuflady pana Boga”. Mackiewicz poświęca dwie książki polityce Watykanu wobec komunizmu. W 1972 roku wydaje książkę „W cieniu krzyża”, a trzy lata później, kontynuując wątek polityki Kościoła, wydaje książkę „Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy”.
Na emigracji również zostały wydane dwa tomy wspomnień „Droga Pani” (1984) oraz „Fakty, przyroda, ludzie” z obszernym wstępem pióra żony Barbary.
J. Mackiewicz wiele uwagi poświęcał publicystyce, szczególnie ciekawiła go publicystyka polityczna. „Jak to jest możliwe? – pyta Mackiewicz retorycznie i niejednokrotnie w swych tekstach. – W tym pytaniu znajdujemy istotę jego politycznego i jednocześnie humanistycznego myślenia domagającego się respektowania ustalonych w naszej kulturze reguł, które tak wielu miało i ma dotąd za nic.
J. Mackiewicz nie stworzył własnej ideologii, lecz w historii zapisał się jako nieprzejednany krytyk komunizmu, obrońca prawdy, nie szczędził ani przywódców, ani partii politycznych, ani nawet Watykanu czy Kościoła. Był wnikliwym obserwatorem zachodzących zdarzeń i je raportował. W swych poglądach był ponadnarodowy, odrzucał wszelkie resentymenty, ksenofobie i uprzedzenia rasowe.
Przeczytaj także
Dołącz do newslettera!
