Od ptaków po samoloty. Lotnictwo w twórczości J. Mackiewicza

13-07-2022 Łukasz Czunkiewicz

Przed wojną Józef Mackiewicz napisał dziesiątki felietonów poświęconych lotnictwu. Temat transportu powietrznego po raz pierwszy pojawił się w jego twórczości w 1923 roku w tekście pod tytułem „O aeroplanach, słoniach i różach”. Początków zamiłowania do latania można doszukać się w dzieciństwie i wczesnej młodości Józefa Mackiewicza.

Przed wojną Józef Mackiewicz napisał dziesiątki felietonów poświęconych lotnictwu. Temat transportu powietrznego po raz pierwszy pojawił się w jego twórczości w 1923 roku w tekście pod tytułem „O aeroplanach, słoniach i różach”.

Początków zamiłowania do latania można doszukać się w dzieciństwie i wczesnej młodości Józefa Mackiewicza. Mowa tu o pasji okazywanej ptakom i późniejszych studiach przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Stefana Batorego, podczas których zajmował się głównie ornitologią.

Józef Mackiewicz był wiernym kronikarzem lotniczym, odnotowującym wszelkie rekordy lotnicze, przeloty i trasy. Potrafił odstawić na bok swoje uprzedzenia polityczne i docenić osiągnięcia sowieckiego lotnictwa, zwracając szczególną uwagę na indywidualne wyczyny i postęp techniczny.

Napisanie przez niego po wojnie książki stricte lotniczej związane jest z poznaniem przez niego podczas pobytu w Rzymie lotnika Romana Lutosławskiego. Początkowo opowieść „Dno nieba” oparta na relacjach z II wojny światowej miała ukazać się na emigracji pod wspólnym pseudonimem, czyli imieniem autora oraz opowiadającego mu swoje przygody lotnika. W rzeczywistości autorstwo tego pierwszego zostało pominięte, a tekst w 1957 roku został opublikowany bez porozumienia z Mackiewiczem. W całej sytuacji najbardziej ironiczne może się wydawać, że jego twórczość, która nigdy nie miała być drukowana w PRL, została wydana przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Po roku powstała również druga edycja tej powieści. Po raz trzeci książka wyszła w 1969 roku pod nowym tytułem „Przez północ do tropików”.

Chociaż Józef Mackiewicz nie został zapisany jako autor książki, można doszukać się jego maniery pisania, chociażby po obecności ptaków, mnogości ich gatunków i doskonałej znajomości ich obyczajów. Niezwykle szczegółowo zostały opisane również zjawiska przyrodnicze, takie jak powstawanie diuny. W tekście można także znaleźć wiele innych cech charakterystycznych dla tego autora, między innymi pesymizm czy samoironia.

Źródła:

1. Grzegorz Eberhardt „Pisarz dla dorosłych. Opowieść o Józefie Mackiewiczu”