Miłość na całe życie – Barbara Toporska i Józef Mackiewicz

30-12-2023 Aneta Kurowska

Życiorys Józefa Mackiewicza jest niezwykle różnorodny. Dużo się mówi o kontrowersyjnych poglądach publicysty, o jego przekonaniach politycznych i publicystycznych poczynaniach, rzadko jednak omawia się temat… jego miłości. Ta zaś w życiu historyka była piękna i bogata, jedyna w swoim rodzaju. Barbara Toporska-Mackiewicz, urodzona 23 sierpnia 1913…

Życiorys Józefa Mackiewicza jest niezwykle różnorodny. Dużo się mówi o kontrowersyjnych poglądach publicysty, o jego przekonaniach politycznych i publicystycznych poczynaniach, rzadko jednak omawia się temat… jego miłości. Ta zaś w życiu historyka była piękna i bogata, jedyna w swoim rodzaju.

Barbara Toporska-Mackiewicz, urodzona 23 sierpnia 1913 roku w Warszawie, to polska pisarka i publicystka. Z Józefem Mackiewiczem zapoznała się, pracując w redakcji czasopisma „Słowo”, gdzie zatrudniła się w 1934 roku.

Była to miłość na całe życie. Para zamieszkała w podwileńskim Czarnym Borze, gdzie kupili dom z ogrodem. Życie dwóch kochających się osób nie było usiane płatkami róż. Wojna, antykomunistyczne nastroje i niedostatek – tak wyglądało życie Barbary Toporskiej i Józefa Mackiewicza.

„Przez praktycznie pół wieku byli nierozłączni. To był związek osób niesłychanie sobie bliskich, otwartych na siebie, rozumiejących się doskonale, ale w tym związku Barbara brała na siebie rolę osoby, która opiekowała się starszym od siebie mężem i pisarzem” – mówił o żonie Józefa Mackiewicza prof. Włodzimierz Bolecki w rozmowie w Polskim Radiu.

Tworzyli nie tylko rodzinę, ale byli również najwierniejszymi towarzyszami. Wspólnie wiosłowali pod prąd, uciekali od wojny i walczyli twórczością z władzami komunistycznymi.

W pewnym okresie życia utrzymywali się z wyprzedaży rzeczy, natomiast Barbara Toporska zarabiała na dom, podnosząc oczka w pończochach. Toporska nigdy nie porzucała pracy twórczej, jednak nie mogła zapewnić nią godnego utrzymania domu. Mieszkając w Rzymie, w 1945 roku, nie tylko pracowała w redakcji Orła Białego, ale również dorabiała sekretarzowaniem i szydełkowaniem. Później w Londynie pracowała jako freelancerka dla sekcji polskiego radia „Głos Ameryki”, natomiast w Monachium pomagała tworzyć sekcję radia „Głos Ameryki z Europy”. Choć liczne jej artykuły i wiersze niejednokrotnie ukazywały się w czasopismach na emigracji, to nie twórczość w jej życiu była na pierwszym miejscu.

„Ta różnica między doświadczeniem Wschodu i Zachodu określiła tożsamość pisarstwa Józefa Mackiewicza, ale nie byłoby tego pisarstwa, myślę, że coraz lepiej to sobie uświadamiamy, gdyby nie Barbara” – podkreślił w rozmowie z Dwójką prof. W. Bolecki. – „W gruncie rzeczy poświęciła ona swoją twórczość – nie w sensie dosłownym, że zrezygnowała z niej – była ona dla niej zawsze na drugim miejscu. Na pierwszym miejscu był zawsze Józef” – opowiadał gość Dwójki.

Barbara Toporska w 1962 roku przeszła operację nowotworu. Przez cały okres emigracji kobieta walczyła z chorobą, przeszła kilka operacji, kilkakrotnie leczyła się w sanatoriach. Jednak nie było nic gorszego niż śmierć męża. Wkrótce po tym, jak zmarł Józef Mackiewicz, odeszła też jego żona. Małżeństwo było bezdzietne.

Józef Mackiewicz i Barbara Toporska odeszli w tym samym 1985 roku. Oboje zostali pochowani w Londynie. Na tablicy upamiętniającej publicystę jest napisane, że jego proch może być przeniesiony wyłącznie na Cmentarz na Rossie. Natomiast na nagrobku Barbary Toporskiej – że może ona spoczywać tylko obok swojego męża.