Mackiewiczówka

Na południe od Wilna. Malownicza miejscowość nad rzeką Waka. Miejsce pobytu i spotkań, twórczej wileńskiej  inteligencji – Czarny Bór (Juodšiliai). W latach 1924–1946 w Czarnym Borze mieścił się  klasztor Sióstr Urszulanek. Zakonnice na początku swojej działalności misyjnej prowadziły szkołę i  sierociniec. W 1934 roku otwarto gimnazjum. W przedwojenne letnie…

Na południe od Wilna. Malownicza miejscowość nad rzeką Waka. Miejsce pobytu i spotkań, twórczej wileńskiej  inteligencji – Czarny Bór (Juodšiliai).

W latach 1924–1946 w Czarnym Borze mieścił się  klasztor Sióstr Urszulanek. Zakonnice na początku swojej działalności misyjnej prowadziły szkołę i  sierociniec. W 1934 roku otwarto gimnazjum. W przedwojenne letnie dni zjeżdżali się tu mieszkańcy Wilna, którzy chcieli odpocząć w tym wyjątkowym miejscu, pośród słońca, śpiewu ptaków i zapachu sosen rosnących na okolicznych piaskach.

W czasie II wojny światowej korzystając z pomocy Sióstr Urszulanek  w Czarnym Borze, przez 2 lata ukrywał się tutaj  ks. Michał Sopoćko. Swoje miejsce na ziemi miał tu również  wileński publicysta Józef Mackiewicz, który w letniskowym drewnianym domku na skraju osady, w lesie zamieszkał ze swoją małżonką Barbarą Toporską.

Wnętrze domu

Okno z lewej od ganku należało do Józefa Mackiewicza. Stała tam skórzana kanapa, biurko, półki z książkami. W sypialni znajdowało się  wielkie łoże i komoda. Ściany zdobiły talerze, które dla Józefa wydawały się brzydkie i zbędne. W kuchni stał stół, krzesła, posiłki przygotowywano na kuchni z fajerkami. Ganek nie był oszklony, była to zwykła werandka, w której piło się mleko z keksem lub z czarnym chlebem. Przed gankiem znajdował się  ogródek. Z lewej strony za krzewami była wysoka brama wjazdowa na placyk – podwórko . Już na początku lat dwudziestych XX wieku Józef  Mackiewicz zachwycał się mieszkaniem na wsi i z dala od miasta.

Pokój gospodyni, nieco na wyrost nazwany buduarem, umeblowany był kozetką, miękkimi stołkami i toaletką. W pokoju jadalnym królował stół i kredens. Ściany dekorowały ceramiczne talerze, budzące wątpliwości estetyczne samych gospodarzy. W zimowe wieczory ciepła dostarczał kominek. Córki pisarza odwiedzające go w soboty i niedziele chętnie grały w krykieta, a zimą jeździły na nartach.

Spokojne, chociaż biedne życie państwa Mackiewiczów skończyło się wraz z wybuchem II wojny światowej i okupacją. Wkrótce rozpoczął się trudny los na emigracji.

Co dalej?

Szczegółowe losy domu Państwa Mackiewiczów nie są dokładnie znane, ale był on w tragicznym stanie aż do XXI wieku. Budynek ten  jest jedynym chronionym prawem i objętym ochroną konserwatorską obiektem, bezpośrednio związanym z życiem i twórczością Józefa Mackiewicza. Dzięki trwającej  renowacji to miejsce ponownie odzyskało swoją wartość i dorobek kulturalny.

Drewniany dom Józefa Mackiewicza, posadowiony na działce o powierzchni 2 500 metrów kwadratowych, przez lata ulegał stopniowej dewastacji. Był w bardzo złym stanie technicznym, budynek nie posiadał stabilności i był na krawędzi ruiny.

Na początku 2013 r. Fundacja „Wileńszczyzna” nabyła zapomnianą posiadłość znakomitego polskiego pisarza.

W 2014 roku zrealizowano pierwszy etap prac przygotowawczych do renowacji dworku, polegający na zabezpieczeniu terenu i samego budynku.

Kolejno przystąpiono do kompleksowych działań remontowo-konserwatorskich, obejmujących prace przy fundamentach, konstrukcji ścian i stropu oraz dachu.

Do 30 grudnia 2016 roku wykonano przyłącze elektryczne; przeprowadzono prace rozbiórkowe, demontażowe i zabezpieczające; naprawiono i wzmocniono fundamenty; wymieniono podwaliny oraz zniszczone belki konstrukcji zrębowej; naprawiono i wzmocniono strop; wykonano remont więźby dachowej i wymianę pokrycia dachowego. Przeprowadzono także konserwację stolarki okiennej i drzwiowej z częściową wymianą elementów.

W 2016 roku zostały przeprowadzone kolejne prace konserwatorskie tym razem  przy zdemontowanym szalunku: wykonano konserwację drewna oraz naprawy stolarskie; zrekonstruowano zniszczone części szalunku; zaimpregnowano i zabezpieczono przeciwgrzybiczo znajdujące się tam drewno oraz odnowiono monochromie na szalunku.

W 2017 roku kontynuowane były dalsze prace konserwatorskie, przy posadzkach parteru i piętra oraz remont komina. Kontynuowane były prace przy instalacjach elektrycznych, centralnego ogrzewania oraz wodociągowych i kanalizacyjnych. Wokół terenu trwa budowa  drewnianego ogrodzenie na podmurówce.

Po zakończeniu kosztownego remontu i konserwacji budynku planowane jest otwarcie Ośrodka Pracy Twórczej im. Józefa Mackiewicza. W zamyśle pomysłodawców ma to być studenckie centrum naukowe, przeznaczone głównie na potrzeby młodzieży akademickiej, którego celem będzie propagowania literatury, historii oraz wzajemna wymiana myśli i  doświadczeń. Dom Józefa Mackiewicza ma przede wszystkim służyć poznaniu postaci i dorobku literackiego tego wybitnego polskiego pisarza i publicysty. Kulturalny ośrodek  ma służyć szerzeniu i krzewieniu polskich tradycji na Wileńszczyźnie i stać się wielką atrakcją turystyczną dla miłośników i sympatyków Józefa Mackiewicza, zarówno z naszego kraju jak i z zagranicy.

Marcin Hałas

Udostępnij:

Dołącz do newslettera!

Szanujemy Twoją prywatność. Wysyłamy tylko treści, które sami uważamy za wartościowe, w rozsądnych odstępach czasowych.
Akceptuję regulamin oraz politykę prywatności serwisu.