Kobiety w życiu Józefa Mackiewicza
Osobowość Józefa Mackiewicza, jego burzliwe życie polityczne, kontrowersyjna twórczość, jak również niespokojne życie prywatne pisarza do dziś nasuwa wiele pytań i budzi emocje.
W 1924 roku, w wieku 22 lat Józef Mackiewicz żeni się. Pierwszą żoną pisarza zostaje Antonina Kopańska – nauczycielka. Rodzi się córka Helena, mimo to związek jest nieudany i po paru latach się rozpada.
Następnie pisarz w redakcji gazety „Słowo” poznaje Wandę Żyłowską. Wanda pracowała tu jako korektor, Józef był dziennikarzem. Znajomość przerosła w miłość, owocem której była córka Idalia. Niestety, w czasie wojny Wanda Żyłowska umiera i pisarz zostaje ponownie sam.
W redakcji gazety „Słowo” pisarz poznaje Barbarę Toporską, która została jego wierną towarzyszką do końca życia. W 1939 roku biorą ślub (prawosławny), a po śmierci pierwszej żony Antoniny Kopańskiej (1973) Barbara i Józef zawierają ślub katolicki. Kupują dom w Czarnym Borze i tam mieszkają przez prawie 10 lat aż do ucieczki przed Armią Czerwoną 1944 roku.
Choć ostatni związek był bezdzietny, mimo to parę łączyło mocne uczucie i trwała więź. Poznali się, gdy pisarz zmagał się z wewnętrznym kryzysem, lecz wraz z pojawieniem się Barbary i jej wsparciem pisarz ożył. Zaczął podróżować po Kresach, dużo pisać. Kontrowersyjna działalność pisarza przysparzała mu wiele problemów, Barbara jednak zawsze stała przy boku męża, broniła go, wspierała i pomagała mu. Razem przeżyli II wojnę światową, razem uciekli na Zachód przed Sowietami. Następnie wspierała go w emigracyjnej niedoli, zajmowała się kontaktem listowym z córkami Józefa, za swoje pieniądze nie tylko kupiła dom w Czarnym Borze, ale także przy przeprowadzce do Londynu, podczas gdy Józef Mackiewicz próbował zaistnieć jako dziennikarz, jego żona zarabiała na życie fizyczną pracą m.in. podnoszeniem oczek w pończochach, prała, gotowała, czytała i adiustowała teksty męża. Trudny okres nędzy spotkał ich też w Monachium, gdzie oboje żyli aż do śmierci, utrzymując się z nielicznych honorariów za publikacje.
Zamiast tego, aby pisać czy malować, ona sekretarzowała mężowi. Wyrzekła się własnych wygód i sławy poświęcając się mu, aby mógł tworzyć.
Była z nim do końca, nie chciała umrzeć jako pierwsza i zostawić męża. Józef Mackiewicz umiera 31 stycznia 1985 roku, a po pięciu miesiącach odchodzi Barbara. Jej prochy spoczęły obok prochów męża w polskim kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie z następującą inskrypcją: „Śp. Barbara Toporska Mackiewiczowa 1913-1985. Jej prochy mają być zawsze obok męża”. Natomiast na płycie skrytki z urną Józefa Mackiewicza są umieszczone słowa autorstwa żony Barbary: „Śp. Józef Mackiewicz 1902-1985. Pisarz. Jego prochy mają być przeniesione tylko do Wilna na Rossę”. „I mają tam być aż do chwili, gdy jego rodzime miasto zostanie uwolnione spod ustroju komunistycznego” – zawiera Barbara w swoim testamencie.
fot. Barbara i Józef Mackiewiczowie
Fot. z archiwum B. i J. Mackiewiczów, Muzeum Polskie w Rapperswilu; opubl. w Włodzimierz Bolecki, Ptasznik z Wilna. O Józefie Mackiewiczu (zarys monograficzny), ARCANA, Kraków 2007.
Przeczytaj także
Dołącz do newslettera!
