Dlaczego warto poznać Józefa Mackiewicza?
Józef Mackiewicz był bezkompromisowym publicystą XX wieku. Wypowiedział prywatną wojnę komunizmowi, z którym walczył za pomocą słowa pisanego. „Mackiewicz miał zawsze bardzo wielu przeciwników. Tępili go w podobnym stopniu liberałowie co konserwatyści, narodowcy tak samo jak komuniści, władze kościelne i AK-owcy. To dlatego, że Mackiewicz obnażał nieprawdziwość powszechnie przyjętej wizji historii. Pokazywał całą jej złożoność, wielowątkowość, trudności w przyznaniu komuś racji. Nie mogło się to podobać wszystkim” – uważa Włodzimierz Bolecki, autor biografii Mackiewicza pt. „Ptasznik z Wilna”. W tej sytuacji nie musi dziwić, że jego książki ukazywały się jedynie nakładem wydawnictw emigracyjnych lub w drugim obiegu.
Oto 10 ciekawostek z życia kontrowersyjnego pisarza, które być może zachęcą do bliższego poznania jego osoby, a także zgłębienia jego twórczości, która nigdy nie weszła do kanonu lektur szkolnych.
1. Pierwszym dziełem napisanym przez Józefa Mackiewicza wraz z Kazimierzem Leczyckim była sztuka teatralna „Pan poseł i Julia”, która była wystawiana w Wilnie.
2. Najważniejsze książki Mackiewicza są powieściami, opartymi często na faktach historycznych. Autor posługiwał się źródłami, dokumentami, relacjami naocznych świadków, wspomnieniami. Jako pisarz chciał być wiarygodnym świadkiem historii, w której uczestniczył.
3. W 1936 roku Józef Mackiewicz w proteście przeciw polityce państwa wobec mniejszości narodowych przeszedł na prawosławie. Do śmierci był wiernym parafii prawosławnej w Monachium.
4. Na przełomie 1942–1943 roku Józef Mackiewicz został skazany przez sąd specjalny AK na karę śmierci, na szczęście wkrótce podjęto decyzję o jego uniewinnieniu. Do dzisiaj nie są jasne okoliczności wydania wyroku śmierci.
5. W maju 1943 r. Józef Mackiewicz na zaproszenie niemieckie i za zgodą polskich władz podziemnych udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów. Po powrocie w „Gońcu Codziennym” ukazał się wywiad z Mackiewiczem pt. „Widziałem na własne oczy”, potem napisał książkę pt. „Katyń: zbrodnia bez sądu i kary” – jedną z pierwszych prac, w której jako odpowiedzialnych za zbrodnię katyńską wskazuje się Sowietów.
6. W 1971 roku Mackiewicz został odznaczony przez prezydenta RP na Uchodźstwie Augusta Zaleskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.
7. Mackiewicz był bezkompromisowym wrogiem bolszewizmu. W rubryce „narodowość” deklarował prowokacyjnie: „antykomunista”.
8. W 1975 roku Wydział Slawistyczny Uniwersytetu w Kansas (USA) zgłosił kandydaturę Mackiewicza do literackiej Nagrody Nobla.
9. Józef Mackiewicz należał do tych, którzy w sposób przenikliwy widzieli rozmaite polskie ograniczenia i je krytykowali, z tego powodu do 1989 roku w ówczesnej Polsce panował całkowity zakaz jego książek. Józef Cyrankiewicz, wieloletni premier rządu komunistycznego w Polsce, w przemówieniu na Wawelu w roku 1966 powiedział, że Józef Mackiewicz należy do najbardziej zaciekłych wrogów Polski Ludowej i komunizmu.
10. Corocznie 11 listopada od 2002 r. przyznawana jest w Warszawie Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza, opatrzona ulubioną dewizą pisarza: „Jedynie prawda jest ciekawa”.
Przeczytaj także
Dołącz do newslettera!
