„Prawda jest przykra, ale byłoby głupio nie patrzeć jej w oczy” – Józef Mackiewicz.
Poszukiwaniu prawdy, rozumianemu również jako odkrywaniu wiedzy o sobie samym, Mackiewicz poświęcił niemalże całe swoje życie osobiste i literackie.
Droga jest czymś dla człowieka, bez czego życie jego byłoby wegetacją tylko. (…) Gdyby wmyśleć się w psychiczną genezę drogi, należałoby dojść do przekonania, że jest składową częścią, nierozerwalnie skutą z pojęciem wolności ludzkiej. Ograniczenie mechaniczne wolności osobistej odbywa się przez ograniczenie dróg, po których obywatelowi wolno chodzić, zamykając go wciąż w ciaśniejszych rogatkach państwa, obszaru, gubernii, miasta, gminy, kołchozu aż do korytarza więziennego włącznie, aż do metrowej długości celi. (…)
Józef Mackiewicz, „Droga donikąd”
Józef Mackiewicz – autor takich książek, jak „Droga donikąd”, „Kontra”, „Sprawa pułkownika Miasojedowa”, „Lewa wolna” był znakomitym i niestety nadal, niedocenianym pisarzem. Mackiewicz należał do talentów pierwszej wielkości, wymieniany jednym tchem w szeregu z Miłoszem, Gombrowiczem, Stempowskim, Vincenzem.
Utwory Józefa Mackiewicza w sposób niezwykle przenikliwy ogniskują wokół tematu, czym tak naprawdę był i jest komunizm, który podbija Europę i świat . Autor „Drogi donikąd” bardzo wcześnie obnażył fałsz, na którym ufundowany był podstawowy oręż bolszewików – język.
Według Mackiewicza bolszewicy używali języka w sposób całkowicie odmienny, niż na kontynencie europejskim w tradycji łacińskiej. Mamy tu bowiem do czynienia z płynną substancją semantyczną, powiedzieć i zadeklarować można wszystko, w istocie nic nie jest prawdą, ponieważ bolszewizm nie uznaje prawdy.
Opisując komunizm przedstawiał go poprzez fakty i idee obecne w życiu społecznym. Stał się wielkim oskarżycielem, skrzętnie zbierającym dowody winy komunizmu, przejawy jego działania i opisując jego konsekwencje, obnażał jego naturę i polityczny proces. Uważał, że komunizm to „największy w historii twór Złej Fikcji i Zakłamania”. Niczym wizjoner, dostrzegał go jako daleko większe i straszliwe w skutkach zagrożenie, niż prezentowała go carska Rosja uważając, że jest on zagrożeniem globalnym, a nie przebranym w nowy kostium słowny, starym konfliktem carskiej Rosji i Rzeczypospolitej.
W duchowym obrazie ideologii komunistycznej, dostrzegał chęć totalnego zniszczenia ludzkiej kultury, opartej na wartościach uniwersalnych, przede wszystkim na Dekalogu.
„Józef Mackiewicz jest jednym z klejnotów polskiej pamięci narodowej – pamięci o XX wieku i o dwóch systemach totalitarnych, który zapłacił ogromną cenę za swój antykomunizm, cenę emigracji, nieraz biedy. Nie powinniśmy zapominać o jego misji i przywiązaniu do prawdy’– mówił w 2022 roku, prezes IPN dr Karol Nawrocki, podczas otwarcia wystawy w Sali Kolumnowej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, poświęconej Józefowi Mackiewiczowi.
Słynne frazy Józefa Mackiewicza – że „jedynie prawda jest ciekawa”, że „prawda jest przykra, ale byłoby głupio nie patrzeć jej w oczy” – uobecniały się zarówno w jego działalności jako pisarza, kronikarza, dziennikarza, reportażysty wreszcie świadka historii i miały żywe odzwierciedlenie w jego twórczości
Fascynacja prawdą i uczynienie z niej podstawowego życiowego kryterium, brała się z jego pasji docierania do rzeczywistości, do prawdy o niej. Do wychodzenia poza to wszystko, czym była wypełniona, według Mackiewicza, sfera publiczna pełna była półprawd, stereotypów, pustych frazesów i zwykłej ignorancji , którą należy konsekwentnie demaskować.
Twórczość Józefa Mackiewicza jest nie tylko znakomitym literackim świadectwem XX wiecznej historii. To również uważna, oparta na doświadczeniu i pamięci, opowieść o konkretnych ludziach, ich codziennym życiu, osobistych tragediach i niespełnieniach.
Uważna lektura dzieł Józefa Mackiewicza to niezwykła podróż, przez piekło XX wieku, w którym zniszczony został kulturowy fenomen wschodnich rejonów dawnej Rzeczypospolitej, rozciągających się na terenach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, oraz przez pryzmat wielkiego starcia z ideologiami z niemieckim nazizmem i sowieckim komunizmem. Fascynująca i pouczająca lektura, warta nieustannego przypominania.
Przeczytaj także
Dołącz do newslettera!
